22/91 HAC SÛRESİ 

(Hac ile ilgili sembollerden bahsedildiği ve 27nci âyetinde de bil hacci/hac kelimesi geçtiği için sûreye hac sûresi denilmiştir. Medine döneminde nazil olan ilk sûredir. Mushaf’da 22nci, inişte 91nci sıradadır ve 78 âyettir.)

E’ûzu bi’llâhi min’eş-şeytâni’r-racîm/kovulmuş şeytandan Allah’a sığınırım. Bismillahirrahmanirrahim/Rahmân ve Rahîm Allah’ın adıyla.

                               

1.Ey insanlar! Rabbinize karşı takvâlı olun. Şüphesiz ki  (Son) Saat’ın/Kıyamet’in zelzelesi/sarsıntısı çok büyük bir şeydir. (Bak. 22.1*31.33*56.1-4*99.1-8)

2.Onu gördüğünüz gün, her emzikli kadın emzirdiğini unutur, her hamile kadın taşıdığını düşürür. Sarhoş olmadıkları halde sen insanları sarhoş görürsün. Çünkü Allah’ın azabı çok şiddetlidir. (Bak. 22.2*73.17)

3.Ve insanlardan bazısı, hiçbir bilgisi olmadığı halde Allah hakkında tartışmaya girerler ve azgın şeytanların peşinden giderler. (Bak. 22.3,8*31.20*40.4)

4.Onun (şeytanın) hakkında şöyle yazıldı: Kim onu veli/ destekçi edinirse o (şeytan) muhakkak onu saptırır ve cehennem azabına götürür.

(Bak. 4.60*7.16-17*22.4*31.21*35.6*43.36-37)

5.Ey insanlar! Öldükten sonra yeniden dirilmeden bir şüpheniz varsa bilin ki; Biz sizi önce topraktan, sonra nutfe’den (zigot’dan), sonra alaka’dan (embriyo’dan), sonra mudga’dan (cenin’den) belli belirsiz et parçasından yarattık ki kudretimizi size gösterelim. Dilediğimizi belirlenmiş bir süreye kadar rahimlerde tutarız. Sonra sizi bir bebek olarak dünyaya getiririz, sonra da yetişkinlik çağına erersiniz. Kiminiz erken yaşta ölür, kiminiz de ömrünün en düşkün çağına kadar yaşar ki bilen biriyken bilemez hale gelir. Yeryüzü ölü ve kupkuru haldeyken üzerine yağmuru yağdırdık mı toprak canlanır, kabarır ve her türden güzel bitkilerle donanır.

(Bak.7.25*15.26*18.37*20.55*22.5*30.20*35.11*40.67)

(NOT: Nutfe’nin; meni-sperm-zigot-döllenmiş yumurta gibi kullanımları vardır. Nutfe’nin geçtiği âyetler: 16.4*18.37*22.5*35.11* 36.77*40.67* 53.46*76.2*80.19*86.6)

(37.11*2.28*35.11*056.58*16.4*23.13,14*75.37*39.6*30.54*22.63*36.36*41.39*43.11*50.9-11)

6.Bütün bunlar Allah’ın hakk/hakikat olmasındandır. Ve şüphesiz ki O ölüleri diriltir ve şüphesiz O her şeye Kadîr’dir/gücü yetendir. (Bak 22.6,62*31.30)

7.Ve Son Saat/Kıyamet gelecektir onda şüphe yoktur ve Allah kabirlerde olanları diriltecektir.

(Bak. 2.28*15.85*22.7*36.78-79)

8.Öyle insanlar vardır ki; hiçbir bilgiye, hiçbir delile ve hiçbir aydınlatıcı kitaba dayanmaksızın Allah hakkında tartışmaya girerler. (Bak. 22.3,8*31.20*40.4)

9.Allah yolundan saptırmak için bunu çalım satarak yaparlar. Onların hakkı bu dünyada rezil olmaktır, Kıyamet Günü’nde de can yakıcı azabı tattıracağız.

(Bak. 22.9*39.26*85.10)

10. Bu ceza sizin kendi ellerinizle yaptıklarınızın karşılığıdır. Ve şüphesiz ki Allah kullarına zulmetmez!

(Bak. 4.62*5.80*22.10*28.47*30.36,41*41.46*42.48*)

11.İnsanlardan öyleleri de vardır ki, Allah’a (iman ve küfrün) sınırında kulluk eder. Kendisine bir iyilik dokunsa onunla tatmin olur, başına bir fitne/imtihan gelse yüz çevirir. Böylesi dünyayı da kaybeder, ahireti de kaybeder. Apaçık hüsran işte budur.

12.Allah’ın peşi sıra kendisine zararı da yararı da dokunmayacak şeylere yalvarırlar. En derin sapıklık işte budur. (Bak. 6.71*22.12)

13.Onlar bazen de zararı faydasından daha çok olanı yardıma çağırıyorlar. Halbuki onlar kötü bir yardımcı ve kötü bir dosttur. (Bak. 22.13*46.5)

14.Muhakkak ki Allah, iman edip sâlih amel işleyenleri içlerinde ırmaklar akan cennetlere yerleştirecektir. Zira Allah dilediğini mutlaka yapar. (Bak.22.14*47.12)

15.Kim Allah’ın, dünyada ve ahirette kendisine yardım etmeyeceğini sanıyorsa; bir sebeple göğe yönelsin ve sonra baksın, bulduğu çare öfkesini giderecek mi?

(Bak. 22.15*40.51)

16.Ve böyle, onu/Kur’an’ı apaçık âyetler olarak indirdik. Muhakkak ki Allah dileyeni/hak edeni doğru yola iletir.

(Bak. 6.39*14.4*16.93*22.16*28.56)

Yahudiler ve Sabiiler ve Hıristiyanlar ve Mecusiler ve müşrikler arasında hükmünü verecektir. Şüphesiz ki Allah her şeye şahittir/görüp bilmektedir.

(Bak. 2.62*5,69*22.17*32.25*39.46*45.28)

18.Göklerdekilerin ve yerdekilerin ve güneşin ve ayın ve yıldızların ve dağların ve ağaçların ve hayvanların ve insanların birçoğunun yescüdü enallâhe/Allah’a secde ettiklerini görmedin mi? Birçoğu da azâbı hak etmiştir. Allah’ın zelil kıldığı birisine ikram edecek kimse yoktur. Muhakkak ki Allah dilediğini yapar!

(Bak. 13.15*16.49*17.107*19.58*22.18*25.60*27.25*32.15* 38.24*41.37*53.62*84.21*96.19)

(NOT: A*Âyette; göklerde ve yerdeki bütün varlıkların

Allah’a secde ettikleri bildirilirken, insanlar için bir ayırım yapılmış ve insanların (sadece) birçoğunun secde ettiği bildirilmiştir. Allah’a secde etmeyenlere azâbı hak ettikleri bildirilmiştir. (Benim şahsi tavsiyem, kendilerini hemen gözden geçirmeleridir. H.S.)

B*Secde konusunda; Bakara 34ncü âyet NOT’da bilgi verilmiştir.)

19.Şu iki hasım taraf, Rableri hakkında tartışıyorlar. Onlardan kâfir olanlar için ateşten elbiseler biçilecek, başlarının üstünden kaynar sular dökülecektir.

(Bak. 6.70*14.49-50*22.19-20*44.47-48*47.15)

20.Bununla karınlarının içindekiler/iç organları ve derileri eritilecektir. Bak.4.56*14.16-17*22.19-20*23.104*47.15)

21.Ve onlar için demirden topuzlar/kamçılar vardır.

(Bak. 13.5*22.21*34.33*40.71*69.31-32*73.12*76.4)

22.Izdırap yüzünden oradan her çıkmaya çalıştıklarında oraya geri döndürülürler: Bu yakıcı azabı tadın! denilir.                                              (Bak.5.37*7.38-39*22.22*23.107*32.20*35.37*39.58*40.11* 45.35)

23.Şüphesiz ki Allah, iman edip sâlih amel işleyenleri içinden ırmaklar akan cennetlere koyacaktır. Onlar orada altın bilezikler ve inciler takınacaklar ve ipekten elbiseler giyeceklerdir. (Bak. 18.31*22.23*35.33*47.12*76.21)

24.Ve onlar sözün en güzeline ve Hamde/övgüye lâyık olan Allah’ın yoluna yönlendirilirler. (Bak. 7.43*22.24*35.34)

25.Muhakkak ki inkâr edenlere, Allah’ın yolundan ve Mescid-i Haram’a gitmekten mani olanlara (Biz orayı yerli ve yolcu olanlar için eşit ibadet yeri yaptık) Ve kim  orada zulüm ve zorbalık yapmak isterse ona, acıklı bir azabı tattırırız. (Bak. 8.34*22.25*48.25)

26.İbrahim’e Beyt’in yerini gösterdiğimiz zaman dedik ki: Bana hiçbir şeyi ortak koşma; tavaf edenler, kıyam edenler, rükû ve secde edenler için Beytimi/evimi (şirkten) temiz tut! (Bak. 2.125,196*3.97*14.37*22.26)

27.İnsanlar için haccı ilân et! Onlar, yaya olarak veya binek üzerinde uzak-yakın her yerden çağrına uysunlar!

(Bak. 2.196*3.97*22.27,34-37)

28.(Hacca gelsinler de) Kendilerine sağlayacağı menfaatleri görsünler. O’nun rızık olarak verdiği kurbanları fî eyyâmim ma’lûmâtin/belirli günlerde keserken Allâh’ın adını ansınlar/Bismillâh desinler). Bu kurbanların etinden hem kendiniz yiyin ve hem de muhtaç ve fakirlere yedirin! (Bak. 22.28,34,36,67)

(NOT: Sadece kurban keserken Bismillâh/Allâh’u ekber demek Hac 22.28,34,36,67 âyetlerin amir hükmü gereğidir ve söylenmesi şarttır. Kurban kesme dışındaki niyetlerle hayvanları keserken besmele çekmek şart değildir, ancak besmele çekilirse bunda hiçbir mahzur olmadığı gibi faydalı olduğunu söylemek de mümkündür.)

29.Sonra kirlerinden temizlensinler, nezirlerini/adaklarını yerine getirsinler ve Beyt-i Atik’i/Kabe’yi tavaf etsinler! (Bak.3.96*22.29,33)

30.İşte böyle. Kim Allâh’ın emir ve yasaklarına saygı gösterirse, bu Rabbi katında onun için hayırlıdır. Size yenmesi haram olduğu bildirilenlerin dışındaki bütün hayvanların etleri helâl kılınmıştır. O halde, putlar için kurban kesmek gibi pis işlerden ve yalan sözden kaçının. (Bak. 2.173*5.3-5*6.121,145*16.115-116*22.30,32)

(NOT: Enâm 6.121 NOT’da geniş bilgi verilmiştir.)

31.Allah için hanif/birleyen olun. O’na şirk koşmayın. Kim Allah’a şirk koşarsa; gökten düşerek parçalarını kuşların kaptığı veya rüzgârın savurdukları gibidir.  

(Bak. 6.71*14.18*22.31*24.39-40)

32.İşte böyle. Kim Allah’ın sembollerine saygı gösterirse şüphesiz ki bu onların kalplerinin takvâlı olmasındandır. Bak 2.158*5.2*22.32)

33.Bunun size belirlenmiş bir süreye kadar faydaları vardır. Sonra varış yeriniz Beyt-i Atik/Kabe’dir.

(Bak. 3.96*22.29,33)

34.Biz her ümmet için bir mensek (kurban kesme zamanı/usülü) belirledik ki kendilerine rızık olarak verdiğimiz en’âm cinsi (koyun, keçi, sığır ve deve) hayvanları Allah’ın adını anarak/Bismillâh diyerek kessinler. Hepinizin ilâhı tek bir ilâhtır, O’na teslim olun. Ve alçak gönüllü olanlara müjdele. (Bak. 22.28,34,36,67)

35.Onlar, Allah anıldığı zaman kalpleri titrer ve başlarına gelene sabrederler. Ve namazı dosdoğru ve sürekli  kılarlar. Ve kendilerine verdiğimiz rızıktan infâk ederler/ hayra harcarlar. (Bak. 2.3*8.2*22.35*39.23)

36.Biz sizin için, kurbanlık büyükbaş hayvanları da Allah’ın simgelerinden kıldık ki onlarda sizin için faydalar vardır. Onlar saflar halinde dizildiklerinde üzerlerine Allah’ın adını anın/Bismillâh deyin. Boğazlanıp yere serildiklerinde ise onların etinden hem kendiniz yiyin ve hem de ihtiyacını gizleyen ve ihtiyacını gizlemeyen yoksullara yedirin. Şükredesiniz diye onları sizin istifadenize verdik. (Bak. 22.28,34,36,67)

37.Onların etleri de kanları da Allah’a ulaşmaz. Lakin O’na ulaşacak olan sizin takvânızdır. Onları bu şekilde sizin istifadenize sunmasına ve size doğru yolu göstermesine karşılık, Allah’ı tekbir ederek yüceltin. Muhsinlere/güzel davrananlara müjde ver.

38.Şüphesiz ki Allah, iman edenleri savunur. Allah, hainleri ve nankörleri sevmez. (4.107*22.38)

39.Kendilerine savaş açılmış olanlara (savaş için) izin verildi, çünkü onlar zulme uğradılar. Şüphesiz ki Allah onlara yardım etme kudretindedir. (Bak. 2.190-193*                4.89-91*8.39-40*9.2-4,12,36,123*22.39*60.8-9)

40.Onlar sadece; Rabbimiz Allah’tır dedikleri için haksız yere yurtlarından çıkarıldılar. Eğer Allah insanların bir kısmını diğerleriyle savmasaydı; o zaman içerisinde Allah’ın adının çokça anıldığı nice manastırlar, kiliseler, havralar ve mescitler yerle bir edilirdi. Allah kendisine yardım edenlere elbette yardım edecektir. Şüphesiz ki Allah güçlüdür ve yücedir.

(Bak. 2.251*22.40*37.171-173* 40.51*47.7*60.1)

41.Onlar öyle kimselerdir ki, eğer onları yeryüzünde egemen kılarsak; namazı dosdoğru kılarlar, zekâtı verirler, iyiliği emredip kötülüklere engel olurlar. Bütün işlerin sonu Allah’a varır. (Bak. 22.41*31.22)

42.Ve Eğer onlar (kâfirler) seni yalanlarsa bil ki daha önce de Nûh, Âd ve Semûd kavimleri de yalanlamıştı.

(Bak. 3.184*22.42)

43.Ve İbrahim’in kavmi de Lût’un kavmi de,

44.Ve Medyen ahalisi de. Ve Mûsa da yalanlanmıştı. Ben o kâfirlere süre tanıdım, sonra da yakalarına yapıştım. Beni inkâr etmenin sonu nasılmış?

(Bak. 22.44*34.45*35.25-26*67.18)

45.Biz, zulüm yaptıkları için nice beldelerin halklarını helâk ettik. Duvarları yıkılmış, çatıları çökmüş, kuyuları kurumuş, sarayları ıssızdır. (Bak. 4.133*11.67,94*17.17* 21.11*22.45,48*28.58*29.31* 46.25*65.8)

46.Onlar yeryüzünde dolaşmıyorlar mı ki, akıl edecekleri kalpleri ve işitecekleri kulakları olsun. Gerçek şu ki, gözler kör olmaz velakin göğüslerdeki kapler kör olur. (Bak. 17.72*20.124-127*22.46*35.19-20*40.58)

47.Allah sözünden asla caymaz ama, onlar senden azabın çabuk gelmesini istiyorlar. Şüphesiz Rabbinin nezdindeki bir gün sizin hesabınızla bin yıl gibidir.

(Bak. 13.6*22.47*32.5*70.4)

48.Zalim oldukları halde mühlet verdiğim nice kentlerin halklarını sonunda yakaladım. Dönüşünüz Bana’dır. (Bak. 11.67,94*21.11*22.45,48*29.31*47.13*65.8)

49.De ki: Ey insanlar! Ben sizin için sadece apaçık bir uyarıcıyım!

50.İman edip sâlih amel işleyenler için, hem bir mağfiret/ bağışlanma hem de bol rızık vardır.

(Bak. 5.9*22.50*33.31)

51.Âyetlerimizi aciz bırakmaya çalışanlara gelince, işte onlar cehennem ehlidirler. (Bak 22.51*34.5)

52.Senden önce gönderdiğimiz hiçbir Rasûl ve Nebi yoktur ki bir temennide bulundukları zaman; şeytan onun içine bir şeyler katmaya çalışmasın. Fakat Allah, şeytanın çabasını yok eder, kendi âyetlerini muhkem kılar/güçlendirir. Allah Alîm’dir/her şeyi bilir, Hakîm’dir/hikmet sahibidir.    

(Bak. 6.112,121*11.1*15.9*19.51*22.52*38.82*41.42*72.27-28)

53.(Allah’ın); Şeytanın bir şeyler katmasına fırsat vermesi, kalplerinde hastalık olanları ve kalpleri katılaşmış olanları imtihan etmesi/sınaması içindir. Şüphesiz ki zalimler derin bir yanılgı içindedirler.

54.Ayrıca kendilerine ilim verilenlerin; onun/vahyin Rablerinden gelen hakk olduğunu bilmeleri, ona iman etmeleri ve kalplerinin tatmin olması içindir. Muhakkak ki Allah iman edenlere hidayet eder ve doğru yola eriştirir. (Bak. 8.2*9.124*19.76*22.16,53-54*28.80*29.49* 30.56*33.22*34.6*47.16-17*48.4*58.11*74.31)

(NOT: ALLAH DİLEDİĞİNE DEĞİL DİLEYENE HİDÂYET EDER:

Konuyla ilgili âyetler için Bak.: 2.6-7,26*6.25,109,111,125* 7.146*10.33,96*13.27*14.4*15.13-15*17.93*18.29*22.16,54* 26.199*27.13*28.56*34.31*40.69-74*47.17*74.31

55.Kâfirler, kendilerine Son Saat/Kıyamet ansızın gelinceye kadar veya ardından başka bir gün olmayan bir günün/Kıyamet Gününün azabı gelinceye kadar ondan/Kur’an’dan şüphe duymaya devam ederler.

Bak. 6.31,47*7.187*12.107*21.40*22.55*26.202*29.53* 39.55*43.66*47.18)

(NOT: Son saatin/Kıyametin kopmasıyla ilgili âyetler için Bak. 6.31 Notu.)

56.O gün/Mahşer Günü hükümranlık Allah’a aittir, onların arasındaki hükmü verecektir. İman edip salih amel işleyenler naim cennetlerindedir.

(Bak. 22.56*25.26*40.16*82.19)

57.İnkâr edip âyetlerimizi yalanlayanlara gelince, onlar için alçaltıcı bir azap vardır. (Bak. 22.57*40.60)

58.Allah yolunda hicret edip, sonra öldürülenler veya ölmüş olanlar; Allah onlara rızıkların en güzelini verecektir. Şüphesiz ki Allah rızık verenlerin en hayırlısıdır. (Bak. 2.218*3.195*4.89,97,100*8.72,74* 16.41,110*22.58*34.39)

59.O onları elbette hoşnut olacakları bir yere yerleştirecektir. Muhakkak ki Allah Alîm’dir/bilendir, Halîm’dir/şefkatlidir.

60.İşte böyle. Kendisine yapılan saldırıya misliyle karşılık veren kimse sonra yine bir saldırıya uğrarsa, Allah ona mutlaka yardım edecektir. Şüphesiz ki Allah, çok affedicidir, çok bağışlayandır.

(Bak 2.194*5.45*16.126*22.39-40,60*42.40-43)

61.Zira Allah, geceyi uzatıp gündüzü kısaltıyor, gündüzü uzatıp, geceyi kısaltıyor. Şüphesiz ki Allah, Semî’dir/ işitendir, Basîyr’dir/görendir.

(Bak. 3.27*22.61*31.29*35.13*57.6)

62.Bu böyledir, muhakkak ki Allah hakkın kendisidir. O’nun peşisıra onların yalvardıkları ise bâtıldır. Muhakkak ki Allah çok yücedir, çok büyüktür.

(Bak. 6.62*10.30,32*18.44*22.6,62*23.116*24.25*31.30)

63.Allah’ın gökten indirdiği suyla yeryüzünün yemyeşil hale geldiğini görmüyor musun? Muhakkak ki Allah Latif’tir/lütuf sahibidir, Habîr’dir/haberdardır.

(Bak. 6.99*7.57*22.63*27.63*31.34*42.28)

64.Göklerde ve yerde olan her şey O’na aittir. Şüphesiz ki Allah Ganî’dir/zengindir, Hamîd’dir/hamde lâyıktır.

(Bak. 2.116*22.64*27.63*42.28)

65.Görmedin mi ki Allah, yerde olan her şeyi ve kendi emriyle denizlerde akıp giden gemileri sizin hizmetinize vermiştir. Yerin üstüne izni olmadan düşmesin diye göğü de tutan O’dur. Allah insanlara karşı Raûf’tur/şefkatlidir, Rahîm’dir/merhametlidir.

(Bak. 13.2*21.32*22.65*30.46*31.10*35.41*43.12)

66.Size hayatı veren O’dur. Sonra sizi öldürür, sonra yine diriltir. Muhakkak ki insan çok nankördür. (2.28*14.34*22.66*43.15*100.6)

67.Biz her ümmet için bir mensek/ibadet tarzı belirledik, Onlar onunla ibadet ederler. Şu halde kimse bu konuda seninle tartışmasın, sen onları sadece Rabbine çağır. Çünkü sen dosdoğru bir yol üzeresin.

(Bak. 22.28,34,36,67)

68.Seninle ille de tartışmak isterlerse onlara de ki: Allah sizin yaptıklarınızı daha iyi bilir!

69.Allah, tartışmakta olduğunuz konulardaki hükmünü Kıyamet Günü verecektir. (Bak. 4.141*22.69*39.46*60.10)

70.Bilmez misin ki Allah, şüphesiz ki gökte ve yerde olan her şeyi bilir. Bunların hepsi bir Kitaptadır. Muhakkak ki bu Allah için çok kolaydır. (Bak.22.70*49.16)

71.Onlar; Allah’ın peşi sıra haklarında hiçbir delil indirmediği kendilerinde de onlar hakkında bilgi sahibi olmadıkları varlıklara kulluk ediyorlar. Zalimler için hiçbir yardımcı yoktur. (Bak. 3.192*22.71*23.116-117*35.37*42.8)

72.Onlara âyetlerimiz apaçık okunduğu zaman, o kâfirlerin yüzünden inkâr ettiklerini anlarsın. Kendilerine âyetlerimizi okuyanlara saldıracak hale gelirler. De ki: Size ondan daha kötüsü olan ateşi haber vereyim mi? Allah onu kâfirlere vâdetti. Orası ne kötü bir dönüş yeridir! (Bak. 22.72*45.8*68.15)

73.Ey insanlar! Size bir örnek verildi, onu iyi dinleyin: Şüphesiz ki, sizin Allah’ın peşi sıra aranıza koyup taptıklarınızın hepsi bir araya gelseler, bir sinek bile yaratamazlar. Eğer sinek onlardan bir şey kapsa, onu ondan geri alamazlar. İsteyen de acizdir, istenen de. (Bak. 2.26*18.54*22.73*29.41-43)

74.Onlar Allah’ı hakkıyla takdir edemediler. Muhakkak ki Allah, çok güçlü ve Azîz’dir. (Bak. 6.91*22.74*39.67)

75.Allah hem meleklerden hem de insanlardan Rasûller seçer. Muhakkak ki Allah Semî’dir/işitendir, Basir’dir/ görendir.

76. O, onların yaptıklarını da geriye bıraktıklarını da bilir. Bütün işler Allah’a döndürülür.

(Bak. 3.109*8.44*21.28*22.76*35.4*57.5)

77.Yâ eyyühellezîne âmenû/Ey iman edenler! Rükû edin, secde edin. Rabbinize kulluk edin ve hayırlı işler yapın. Umulur ki kurtuluşa erersiniz.

78.Allah uğrunda hakkıyla cihad edin. O sizi seçti ve dinde size güçlük çıkarmadı. Atanız İbrahim’in dini olan bu dine uyun. Allah hem daha önce hem de bu vahiyle size: Müslüman! adını verdi ki Rasûl size şahit olsun, siz de insanlara şahit olun. Namazı dosdoğru kılın, zekâtı verin ve Allah’a sıkı bağlanın. O sizin Mevlânızdır. O ne güzel Mevlâ ve ne güzel yardımcıdır!

(Bak. 2.286*3.67,95*4.125*6.79*16.120,123*22.78)

(Gözden Geçirme-Mart 2024)