30/88 RÛM SÛRESİ
(Sûre adını, Hristiyan olan Rûm’ların/Bizans’ın, Putperest olan Pers’lere mağlup olmalarını anlatan 2nci âyetteki Rûm kelimesinden almıştır. Dönemin iki güçlü devleti arasında birkaç yıl içinde yapılacak olan ikinci savaşta, ilk savaşın mağlubu olan Rûm’ların/Bizans’ın, ilk savaşın galibi olan Pers’leri yeneceklerini savaş yapılmadan önce haber vermektedir. Mekke döneminde nazil olmuştur, Mushaf’da 30ncu, inişte 88nci sıradadır ve 60 âyettir.)
E’ûzu bi’llâhi min’eş-şeytâni’r-racîm/kovulmuş şeytandan Allah’a sığınırım. Bismillahirrahmanirrahim/Rahmân ve Rahîm Allah’ın adıyla.
1.Elif! Lâm! Mîm!
2.Rûm’lar yenildi.
3.Ve onlar yakın bir yerde; bu yenilgiden sonra galip gelecekler.
4.Ve eninde-sonunda emir Allah’ındır. Birkaç yıl (üç ila dokuz yıl) içinde. Ve o gün mü’minler sevinecekler.
5.Allah’ın yardımı sayesinde. O lâyık olana/hak edene yardım eder. Ve O Azîz’dir/ güçlüdür, Rahıym’dir/merhametlidir. (Bak. 26.9,68,104,122,140,159,175,191,217*30.5*32.6*36.5*44.42)
6.Bu Allah’ın vaadidir. Allah vaadinden dönmez. Ve lakin insanların çoğu bilmezler.
7.Onlar sadece dünya hayatının görünen yüzünü bilirler. Ve onlar âhiret hakkında gafildirler.
8.Allah’ın; gökleri ve yeri ve bu ikisi arasındakileri hakk ile ve belirli bir ecel/süre için yarattığını onlar kendi içlerinde hiç düşünmezler mi? Ve muhakkak ki insanların çoğu, Rablerine kavuşmayı inkâr ederler..
(NOT:O gökleri ve yeri hakk ile yarattı! Cümlesinin geçtiği âyetler: 6.73*10.5*14.19*15.85*16.3*29.44*30.8*39.5*44.39*45.22*46.3*64.3)
9.Onlar, yeryüzünde dolaşarak kendilerinden önce yaşamış olanların sonunun ne olduğunu görmediler mi? Öncekiler, kendilerinden çok daha kudretliydiler. Toprağı işlemişler, yeryüzünü bunlardan daha çok imar etmişlerdi. Rasûller onlara açık belgeler getirmişlerdi. Allah onlara zulmetmedi, fakat onlar kendilerine zulmettiler.
10.Sonunda, Allah’ın âyetlerini yalanlayanların ve onları alaya alarak kötülük yapanların âkıbeti çok kötü oldu.
11.Allah ilk olarak (bu dünyada) yaratır, sonra (Kıyametin kopmasıyla) tekrar yaratır. Sonra O’na döndürüleceksiniz.
(Bak. 2.28*7.29*10.4,34*17.51*21.104*27.64*29.19-20*30.11,27*53.47*56.57* 75.40*85.13)
12.Ve Son Saat/Mahşer Günü geldiğinde mücrimler/suçlular ümidi keserler.
13.Ve ortak koştuklarından şefaat/yardım göremezler. Ve ortak koştuklarını inkâr ederler. (Bak. 2.86,161-162*3.77,88*16.85*21.40*30.13*32.29*35.36*43.75)
14.Ve Son Saat/Mahşer Günü geldiğinde birbirlerinden ayrılırlar.
15.İman eden ve sâlih amel işleyenler bahçelerde/cennette mutludurlar. (Bak. 30.14*43.70)
16.Ve kâfirler ve âyetlerimizi ve âhirette hesaba çekilmeyi yalanlayanlar, azabın içinde hazır bulundurulurlar. (Bak. 30.16*34.38)
17.Akşama erdiğinizde ve sabaha kavuştuğunuzda Allah’ı tesbih edin/ yüceltin.
18.Göklerde ve yerde ve ikindi ve öğle olduğunda hamd/bütün övgüler O’na mahsustur.
19.O, ölüden diriyi çıkarır ve diriden de ölüyü çıkarır. Ve ölü toprağa hayat verir. Ölümden sonra (mezardan) böyle çıkarılacaksınız.
20.Sizi topraktan yaratması O’nun âyetlerinden/delillerindendir. Şimdi siz çoğalıp yayılan bir beşersiniz/insansınız. (Bak.7.25*15.26*18.37*20.55*22.5*30.20*35.11*40.67)
21.Ve O’nun/Allah’ın âyetlerinden/delillerinden birisi de onlarla sükûn bulmanız için kendi cinsinizden eşler yaratması, aranızda sevgi ve merhamet var etmesidir. Şüphesiz ki bunda düşünen bir kavim için âyetler/dersler vardır.
22.Göklerin ve yerin yaratılması, dillerinizin ve renklerinizin farklı olması da O’nun âyetlerindendir/delillerindendir. Şüphesiz ki bunda âlimler/ bilenler için âyetler/dersler vardır.
23.Ve gece uyumanız ve gündüz O’nun lütfundan rızkınızı aramanız da O’nun âyetlerindendir/delillerindendir. Şüphesiz ki bunda dinleyen bir kavim için âyetler/dersler vardır. (Bak. 10.67*27.86*28.73*30.23*40.61)
24.Ve O’nun âyetlerindendir ki korku ve ümit olarak şimşeği size gösteriyor. Ve gökten bir su indiriyor onunla ölümünden sonra yeryüzüne hayat veriyor. Şüphesiz bunda aklını kullanan kavimler için âyetler/ dersler vardır.
25.Ve O’nun âyetlerindendir ki gökler ve yer O’nun emriyle durmaktadır. Sonra bir defa sizi çağırdığı zaman, yerden hemen çıkacaksınız!
(Bak. 10.45*17.52*20.102-103*22.65*23.112-114*30.25*79.46)
26.Ve göklerde ve yerde olan her şey O’nundur, hepsi de O’na boyun eğmektedir. (Bak. 2.255*4.126,131-132,170*16.52*17.44*30.26*42.4)
27.Ve yaratmayı ilk başlatan O’dur. Sonra tekrarlayacak olan da O’dur. Ve bu O’nun için çok kolaydır. Ve göklerde ve yerde olan en yüce sıfatlar O’nundur. Ve O Azîz’dir/güçlüdür, Hakîm’dir/hikmet sahibidir. (Bak. 2.28*10.4*30.11,27*53.47*56.57*75.40)
28. Size kendinizden örnek veriyor: Mâ meleket eymânüküm/ellerinizin altındaki köleleri, size verdiğimiz rızıklara sizinle eşit ortak olarak görüyor musunuz? Kendinizi yetkili saydığınız gibi onları da yetkili sayıyor musunuz? Akleden bir kavim için âyetlerimizi böyle açıklıyoruz.
29.Fakat zulmedenler bilgisizce heveslerine uydular. Allah’ın sapık saydığını kim doğru yola iletebilir? Ve onların yardımcıları da yoktur.
30.Sen hanîf (Allah’ı birleyen) olarak yüzünü dosdoğru bu dine, Allah’ın insanları yarattığı fıtrata çevir. Allah’ın yarattığında değişme yoktur. İşte doğru din budur. Ama insanların çoğu bunu bilmezler.
31.O’na/Allah’a yönelin! O’na/Allah’a karşı takvâlı olun! Ve ekıymus salâte/o namazı dosdoğru kılın ve müşriklerden olmayın!
32.Dinlerini parçalara bölen, gruplara ayrılan ve kendi grubuyla övünen kimselerden olmayın! (Bak.3.103-105*4.175*7.3*30.32*39.55)
(NOT: Yüce Allah buyuruyor ki: Allah’ın ipine/Kur’an’a hep birlikte sımsıkı sarılın ve ayrılığa düşmeyin! Buna rağmen insanların: Mezheplere, tarikatlara, cemaatlere v.s. bölünerek parça parça olduklarını ve onlardan her birinin kendi gruplarıyla övündüklerini görmek yürekler acısıdır. Bu âyetin hükmüne ve Ey akıl sahipleri akledin! Âyetinin hükmüne ne zaman uyacaksınız?)
33.İnsanlar bir sıkıntıya uğradığında Rablerine yönelerek O’na yalvarırlar. Sonra onlara bir rahmet tattırınca içlerinden bir kısmı Rablerine ortak koşarlar. (Bak. 6.63-64*10.12,22-23*11.9*16.53-54* 17.67*29.65*30.33-34,36*31.32*39.8,49*42.48)
34.Kendilerine verdiklerimize nankörlük ederler. Bir süre safa sürün, yakında öğreneceksiniz. (Bak. 10.12,22-23*16.53-55*17.67*29.65* 30.33-34*31.32* 39.8,49*42.48 35.Yoksa Biz, onların şirk koşmalarını onaylıyan bir delil mi indirdik?
36.Ve insanlara bir rahmet tattırdığımız zaman O’na sevinirler. Ve kendi işledikleri yüzünden başlarına bir kötülük gelse, o zaman ümitsizliğe düşerler.
37.Görmezler mi ki Allah dilediğine rızkı bol veriyor, dilediğine kısıyor. Şüphesiz bunda iman eden kimseler için ayetler/dersler vardır.
38.O halde; akrabaya, miskine ve ibnu’s-sebîl/yol oğluna (Allah yolunda olanlara) hakkını ver. Allah’ın rızasını isteyenler için bu daha hayırlıdır. Ve kurtuluşa erenler de onlardır. (Bak. 2.177,215*4.36*9.60*17.26*30.38*76.8)
39.İnsanların mallarında artması için, mir ribel/ribâya verdikleriniz Allah katında artmaz. Allah’ın rızasını isteyerek verdiğiniz zekâta gelince, işte mallarını hümül mud’ıfûn/kat kat artıranlar onlardır. (Bak. 2.245,261,265,275-276, 278-279*3.130*4.161*30.39*57.11,18*64.17)
40.Allah sizi yarattı sonra rızık verdi, sonra sizi öldürür sonra sizi diriltir. Ortak koştuklarınız arasında bunlardan herhangi birini yapabilecek olan var mı? O Sübhan’dır/münezzehtir ve onların ortak koştuklarından yücedir.
41.İnsanların kendi elleriyle yaptıkları yüzünden karada ve denizde bozulmalar meydana geldi. Allah, onlara yaptıklarından bir kısmının cezasını tattıracaktır. Umulur ki onlar (hatadan) dönerler. (Bak. 4.62*17.67*28.47*30.41*42.30,48)
42.De ki: Yeryüzünde gezin, öncekilerin sonlarının nasıl olduğuna bakın. Onların çoğu müşrikti.
43.Allah katından dönüşü olmayan bir gün/Mahşer Günü gelmeden önce yüzünü doğru dine (İslam’a) çevir. O gün insanlar bölükler halinde (hak ettikleri yere göre) ayrılırlar. (Bak.30.14,43)
44.Kim inkâr ederse inkârı kendi aleyhinedir. Ve kim de sâlih amel işlerse, kendilerine (cennetteki) yerlerini hazırlarlar. (Bak.14.7*27.40*31.12*35.39*39.7)
45.İman eden ve sâlih amel işleyenleri lütfundan mükafat verir. Şüphesiz ki O, kâfirleri sevmez.
46.Rüzgârları müjdeci olarak göndermesi ve rahmetini size tattırması ve gemileri yüzdürmesi ve lütfundan sizi rızıklandırması O’nun âyetlerindendir. Umulur ki şükredersiniz. (Bak. 16.14*17.66*30.46*35.12*45.12)
47.Ve andolsun ki senden önceki kavimlere de kendi içlerinden Rasûller gönderdik ve onlara apaçık deliller getirdiler. Sonra günaha dalanlardan intikam aldık. Ve mü’minlere yardım etmek üzerimize haktır.
48.Allah rüzgârları gönderip onunla bulutları sürükleyip gökyüzünde yayar ve sonra kümeler haline getirir/yoğunlaştırır. Onların arasından yağmurun çıktığını/yağdığını görürsün. Kullarından dilediği kimselere yağmuru yağdırınca onlar sevinirler.
(Bak. 7.57*20.53*24.43*25.48-49*27.63*30.48-50*35.9)
49.Ve halbuki onlar yağmur yağmadan önce ümitlerini yitirmişlerdi.
50.Şimdi Allah’ın rahmetinin eserlerine bir bak: Ölümünden sonra yeryüzünü nasıl diriltiyor! Şüphesiz O ölüleri de diriltecektir. Ve O her şeye Kadîr’dir/güç yetirendir.
51.Ve eğer onlara bir rüzgâr göndersek ekinlerinin sarardığını görseler, mutlaka onun ardından nankörlük etmeye başlarlar.
52.Muhakkak ki sen ölülere işittiremezsin. Ve arkasını dönüp giden sağırlara da duyuramazsın. (Bak. 6.25*17.45-47*27.80*30.52-53)
53.Ve sen, körleri de dalâletden/sapıklıktan doğru yola çeviremezsin. Sen âyetlerimizi ancak iman edeceklere duyurabilirsin, onlar müslüman olurlar.
54.Allah sizi güçsüz olarak yarattı. Güçsüzlüğün ardından size güç verdi. Sonra size güçsüzlük ve ihtiyarlık verdi. O dilediğini yaratır. Ve O Alîm’dir/bilendir, Kadîr’dir/ güçlüdür.
55.Ve Son Saat/Kıyamet koptuğu gün mücrimler/suçlular dünyada bir saatten fazla kalmadıklarına yemin ederler. Onlar (hakk’dan) böyle döndürülüyorlar. (Bak. 20.103*23.113*30.55*79.46)
56.Ve kendilerine ilim ve iman verilmiş olanlar derler ki: Andolsun siz Allah’ın Kitabındaki/yasasındaki yeniden dirilme/Mahşer gününe kadar kaldınız. İşte bu yeniden dirilme/Mahşer günüdür. Fakat siz bunu bilmiyordunuz/inkâr ediyordunuz!
57.O Gün/Mahşer Günü, zalimlere mazeretlerinin faydası olmaz ve onlara ikinci bir mazeret fırsatı da verilmez. (Bak. 4.41*16.8485,88*28.75*30.57*40.52*41.24*45.35*66.7*77.36)
58.Ve andolsun ki Biz bu Kur’an’da insanlara her türlü örneği verdik. Ve eğer sen onlara bir âyet/mucize getirsen, o kâfirler derler ki: Siz sadece asılsız iddialarda bulunuyorsunuz! (Bak. 2.26*6.109*16.68-69*17.41,89* 18.54*22.73*25.50*29.41-43*30.58*39.27*59.21)
59.Allah ilim bilmeyenlerin kalplerini işte böyle mühürler. (Bak. 2.6-7,88,101*4.155*7.101,198*9.87,93*10.74*16.106-108*17.46*18.57*30.59* 32.22*40.35*41.5*47.16*63.3)
60.Sen sabret. Muhakkak ki Allah’ın vaadi hakk’tır/gerçektir. Ve iman etmeyenler sakın sana hata yaptırmasın!
(Gözden Geçirme: Haziran 2024)